Keşke Kelimesini Kullanmak Caiz Midir?

Soru: Değerli hocam, (keşke) veya (olmasaydı) kelimelerinin kullanılması kesin olarak caiz midir veya kesin olarak yasak mıdır? Yoksa bir kısımlandırma mı vardır? Özellikle de bu konuda Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’den caiz olduğu yönünde veya caiz olmadığı yönünde hadisler varid olmuşken ne denilebilir?

Cevap: (Keşke) veya (olmasaydı) kelimelerin kullanımında kısımlandırma vardır.

Birinci kısım: Sadece haber vermekten ibaret olan kullanımdır. Bu caizdir ve bunda bir beis de yoktur.

Mesela birisi: ‘Meşgul olmasaydım seni ziyaret ederdim.’ derse bunda kesinlikle bir sıkıntı yoktur. Çünkü bu sadece haber vermektir. Eğer sözünde dürüst ise bu söz doğru ve iyidir. Eğer sözü yalan ise yalan ahkamı terettüp eder.

İkinci kısım: Temenni için kullanmaktır. Bunun hükmü de temennide bulunduğu şeye bağlı hüküm alır. Eğer o iş hayır ise hayır, şer ise şer olur. Nitekim Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bir hadisinde fakir bir adamın: ‘Keşke bende de şu zengin gibi mal olsa da bende onun gibi harcasam.’ dediğini haber verdi. Bahsettiği o adam malını hayırda harcıyordu. Bu yüzden Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ‘Onun bu niyetiyle sevap bakımından ikisi de eşittir’ dedi.

Başka bir adam da: ‘Keşke bende de şu zengin gibi mal olsada bende onun gibi harcasam.’ dedi. Bahsettiği o adam malını şerde harcıyordu. Bu yüzden Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ‘Onun bu niyetiyle günah bakımından ikisi de eşittir’ dedi.

Üçüncü kısım ise: Kaçırılan bir şey için yakınarak pişman olmaktır. İşte bu Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in dediğine göre yasaklanmıştır: “Kuvvetli mü’min, (Allah katında) zayıf mü’minden daha hayırlı ve daha sevimlidir. (Bununla beraber) her ikisinde de hayır vardır. Sen, sana yararlı olan şeyi elde etmeye çalış. Allah’dan yardım dile ve asla acziyet gösterme. Başına bir şey gelirse, “keşke şöyle yapsaydım, böyle olurdu” diye hayıflanıp durma. Zira “keşke şöyle yapsaydım” sözü şeytanı memnun edecek işlerin kapısını açar.” (Muslim)

İşte bunlar (keşke) kelimesinin kısımlarıdır.

Kaynak : Silsiletu Fetâva Nur Ale-dDerb 29


فضيلة الشيخ، هل كلمة (لو) أو (لولا) جائزة مطلقاً أم ممنوعة مطلقاً، أم هناك تفصيل، خصوصاً أنها قد وردت بعض الأخبار عن النبي -صلى الله عليه وسلم- تدل على الجواز وبعض الأخبار تدل على عدم ذلك؟

استعمال (لو) أو (لولا) على أقسام: القسم الأول: أن تكون لمجرد الخبر، فهذه لا بأس بها ولا حرج فيها، مثل أن تقول: لولا أني مشغول لزرتك، وهذه ليس فيها شيء إطلاقاً؛ لأنها مجرد خبر، إن كان صدقاً، فهو صدق وبر، وإن كان كذباً فله أحكام الكذب. القسم الثاني: أن تكون للتمنّي، فهذه حسب ما يتمنّاه الإنسان، إن تمنى خيراً فخير، وإن تمنى شراً فشر، ولهذا أخبر النبي -صلى الله عليه وسلم- عن الرجل الفقير الذي قال: لو عندي ما لفلان لعملت به مثلما عمل، وكان فلان يعمل بماله في الخير، فقال النبي -صلى الله عليه وسلم-: «فهو بنيته فهما في الأجر سواء» والثاني قال: لو أن لي ما لفلان لعملت به مثلما عمل فلان، وكان فلان يعمل في ماله بالشر، فقال النبي -صلى الله عليه وسلم-: «فهو بنيته فوزرهما سواء». القسم الثالث: أن تكون للندم على ما فات وللتحسر، فهذه منهي عنها؛ لقول النبي -صلى الله عليه وسلم-:« المؤمن القوي خير وأحب إلى الله من المؤمن الضعيف وفي كل خير، احرص على ما ينفعك واستعن بالله ولا تعجز، وإن أصابك شيء فلا تقل: لو أني فعلت كذا لكان كذا وكذا، فإن لو تفتح عمل الشيطان»فهذه أقسام (لو) كما رأيت.
المصدر: سلسلة لقاءات الباب المفتوح > لقاء الباب المفتوح [29]

Diğer Yazılar

Adaletli Hükümdar: Nureddin Mahmud Zengi

Nureddin Mahmud Zengi Kimdir ? Nureddin Ebul Kasım Mahmud bin İmaduddin et-Turki es-Selçuki. İslam sancağını ölene kadar yükseklerde tutan adil, dindar ve cesur hükümdar.