Yöneticiye itaat etme konusunda gelen hadisleri seleflerin anlayışıyla anlamak ve bu konuda haricilerin getirdiği şüphelere düşmemek.
Sizinle paylaştığımız metni İmam Ahmed’in öğrencisi olan, hicretin 3. asrında yaşamış olan Ebu Bekir el Esram (H. 273) yazmıştır. Paylaştığımız metn “Nasih el Hadis vel Mensûh” isimli kitabın “Yöneticiye itaat etme” babından tercüme edilmiştir.
Bu yazı iki bölümden oluşuyor. Birinci bölümde müellif yöneticiye itaat etme konusunda gelen hadisleri zikr ediyor. İkinci bölümde ise bu hadislerin nasıl anlaşılması gerektiğini açıklıyor. Ve aynı şekilde bidat ehlinin batıl anlayışına da işaret ediyor. Sizden ricamız bu metni baştan sona okumanız.
YÖNETICIYE ITAAT ETME BABI
Ebu Hureyre rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Kim bana itaat ederse Allah ‘azze ve Celle’ye itaat etmiş olur. Kim imam’a (yöneticiye) itaat ederse bana itaat etmiş olur. Kim bana isyan ederse Allah’a isyan etmiş olur. Ve kim imam’a (yöneticiye) isyan ederse, bana isyan etmiş olur. (Ibn Mace 2859)
Ebu Hureyre rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Kim bana itaat ederse Allah ‘Azze ve Celle’ye itaat etmiş olur. Ve kimki emirime (yöneticime) itaat ederse, bana itaat etmiş olur. (Buhari 7137, Muslim 1835)
Abdullah ibn ‘Amr rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Kim elini uzatıp ihlas ile bir imam’a (yöneticiye) biat ederse, gücü yettiği kadar ona itaat etsin. (Ebu Davud 4248)
Ummul Huseyn rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Sizi Allah’ın kitabı ile idare eden Habeşli bir köle dahi sizin üzerinize emir yapılırsa; onu dinleyip itaat ediniz. (Muslim 1838)
İmran ibn Huseyn rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Allah’a isyan olan konuda itaat yoktur. (Ahmed 1095)
Ali ibn Ebi Talib rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Allah’a isyan olan konuda itaat yoktur. İtaat ancak iyi işlerde olur. (Buhari 7257)
İbn Ömer rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Bir kötülüğü emretmediği sürece müslüman kişinin hoşlansa da hoşlanmasa da (o emiri yerine getirerek) yöneticiyi dinleyip itaat etmesi gerekir. Her kim de kötülüğü emrederse o ne dinlenilir ne de itaat edilir. (Buhari 2955)
Ebu Said el Hudri rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Kim size bir masiyet (günah) emir ederse, ona itaat etmeyin. (İbn Mace 2863)
Abdullah ibn Mes’ud rivayet ediyor, Resulullah ﷺ şöyle buyurdu : Ey İbn Ummu ‘Abd, Allah’ a isyan eden kişiye itaat yoktur. (İbn Mace 2865) (Ayni hadisi Enes radiyallahu ‘anhu rivayet etmistir : Allah’ a isyan eden kişiye itaat yoktur.)
ACIKLAMA
Ilk görünüşte bu hadisler arasında bir çelişki varmış gibi gözuküyor, bu sebepten dolayı bid’at ehli bu hadisleri yanlış tevil etmişlerdir.
Ehli sünnet’e gelince : Onlar hadisleri tam konulması gereken yere koymuşlardır ve onlar için bu hadislerin anlamları birbirine yakındır.
Ama bid’at ehli bu hadislerin bazılarından çıkardıkları anlam ise, yöneticilerden ayrılmak ve onlara karşı baş kaldırmaktır. Buradaki doğru görüş ise, bu hadislerin birbirlerini tefsir etmesi ve tasdik etmesidir.
- Ebû Hureyre’nin ilk hadisinde zikrettiği “kim yöneticiye itaat ederse …” hadisini Ebû Hureyre’nin ikinci hadisi açıklıyor ki orada şunu nakletmiştir “kim benim yönetici yaptığıma itaat ederse” yine de O (Allah Resûlu) yönetici yaptığı kişinin Allah’ın itaati dışına çağırırsa ona itaatin olunmayacağını açıkladı. Çünkü Abdullah bin Huzeyfe’yi gönderdiğinde o da diğer sahabelere ateşin içine girmelerini emrettiğinde, onlar Allah Resûlune geri döndüklerinde bunu (Abdullah bin huzeyfe’nin emrini) söylediler, O da (Allah Resûlu) onlara şunu söylemiştir: “Onlardan (yöneticilerden) herhangi biri size bir kötülüğü emrederse ona itaat etmeyin.“
- Abdullah bin ‘Amr’ın hadisinde ise şunu söylemiştir: Gücü yettiği kadar ona itaat etsin. Bu hadiste bir istisna var, buradan (aslında) iyi işlerde itaat etmeyi kast etmiştir.
- Ummul Huseyn’in hadisinde ise bir şart koşmuştur: “Sizi Allah kitabıyla yöneticilik yaparsa“. Bu hadis, Alî (radıya Allah ‘anhu’nun) hadisiyle açıklanmıştır: “İtaat ancak iyiliktedir (iyiliği emrettiğindedir).” İbn Omer’in hadisi de aynı şekilde bir kötülüğü emretmesi dışında itaatin zorunluluğu / vacip olduğu olarak açıklanmıştır. Ebû sa’îd’in hadisi de aynı şekildedir.
- İbn Mes’ûd ve Enes’in hadislerine gelince işte bid’atçıların yorum yaptıkları iki hadis bunlardır. Onlar şöyle derler : Resulullah ﷺ “Kim Allah’a karşı günah işlerse onun itaati yoktur ” dediğini görmüyor musun?! Dolayısıyla Allah’a karşı günah işlerse onun hiç bir emrine itaat olunmaz, iyiliğe davet etse bile ».
Ama müteşâbih (manası belli olmayan) açıklanmış olana döndürülür (açıklanmış olana göre beyan edilir). Çünkü bu şekilde yapmak (bu hadisin) direkt ilk görünüşten manasını alıp onunla amel edip diğer hadisleri terk etmek daha evla değildir.
Doğru olan ise; bu hadisin manası, açıklanmış olan hadise göre beyan edilir. Onun (Allah Resûlunun) şu sözü (ile tefsir edilir): “Allah’a karşı günah işleyenin itaati yoktur” diğer hadislerde geldiği gibi, bir kötülüğü emrettiğinde ona itaati olunmaz demek istemiştir.
Ayrıca bakınız :
[VIDEO] Yöneticiye Karşı Başkaldırmaya İzin Verilmiş Midir