Soru : Hayatta iken ve vefat ettiklerinden sonra anne babaya iyilik yapmayı bize açıklamanızı rica ediyoruz. 

Cevap : Anne ve babaya iyilik en büyük vaciplerden ve farzlardandır. Yüce Allah değerli kitabının bir çok ayeti kerimesinde bunu emrederek şöyle buyuruyor:  { Allah’a ibadet edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Anne-babaya, iyi davranın. } (Nisa suresi, 36. ayetin meali)

Yine onlardan birisi de yüce Allah’ın suresinde ki şu buyruğudur:  { Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi, anne-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırsa, kendilerine “of!” bile deme; onları azarlama; ikisine de güzel söz söyle. Onları esirgeyerek alçakgönüllülükle üzerlerine kanat ger ve: «Rabbim! Küçüklüğümde onlar beni nasıl yetiştirmişlerse, şimdi de sen onlara (öyle) rahmet et!» diyerek dua et. } (İsra suresi, 23-24. ayetlerin meali)

Yine onlardan birisi de yüce Allah’ın lokman suresinde ki şu buyruğudur:  { (İşte bunun için) önce bana, sonra da anne-babana şükret (diye tavsiyede bulunmuşuzdur.) Dönüş ancak banadır. } (Lokman suresi, 14. ayetin meali)

İsterse hayatta olsun isterse vefat etmiş olsunlar, onlara iyilik en büyük farz’lardandır. İkisi hayatta iken onlara iyilik: eğer onlar ihtiyaç sahibi ise onlara iyilik yapmak ve onlara infak etmektir, iyilikte onlara kulak vermek ve onlara itaat etmektir, onlara merhamet kanatlarını germek, sesi onlara yükseltmemek ve onlara zarar verecek her türlü şerri onlardan savmak ve bütün iyilik türlerini onlara yapmaktır.

Sözün kısası, evlat anne babasına hayatta ve öldüklerinden sonra onlara bütün iyilikleri yapmak ve her türlü kötülüğü onlardan savması gerekir. Çünkü anne babası ona küçükken çok iyilik etmiş, onu terbiye etmişler ve onun için çok caba göstererek yorulmuşlar, evlada vacip olan iyiliğe iyilikle karşılık vermesidir. Annenin hakkı daha büyüktür, çünkü Peygamberimiz (sallallahu ‘aleyhi ve sellem) kendisine bu durum sorulunca dediği gibi: “Bir adam Resulullah’a (sallallahu ‘aleyhi ve sellem) gelerek: Kendisine en iyi davranmam gereken kimdir? diye sordu. Resulullah (sallallahu ‘aleyhi ve sellem): “Annen” buyurdu. Adam: Ondan sonra kimdir? diye sordu. “Annen” buyurdu. Adam tekrar: Ondan sonra kim gelir? diye sordu. “Annen” dedi. Adam tekrar: Sonra kim gelir? diye sordu. Resulullah (sallallahu ‘aleyhi ve sellem): “Baban” cevabını verdi.“

Hadisin başka varyantında: “Ey Allah’ın Resulu iyi davranmama en ziyade kim hak sahibidir? diye sordu. Peygamber (sallallahu ‘aleyhi ve sellem): “Annen!” diye cevap verdi. Adam: “Sonra kim?” dedi, Resulullah (sallallahu ‘aleyhi ve sellem) “Annen!” diye cevap verdi. Adam tekrar: “Sonra kim?” dedi Resulullah (sallallahu ‘aleyhi ve sellem) yine: “Annen!” diye cevap verdi. Adam tekrar sordu: “Sonra kim?” Resulullah (sallallahu ‘aleyhi ve sellem) : “Baban, sonra da tedrici yakınlarına” diye cevapladı.“

Peygamber efendimiz (sallallahu ‘aleyhi ve sellem) annenin hayır yapılacaklar arasında en fazla hakkı olduğunu üç kere beyan ettikten sonra dördüncü olarak babanın hakkı olduğunu açıklamıştır. Bu hadis gösteriyor ki evlat annesine olan iyilik konusunda daha hassas olmasını vacip kılmıştır, ona yapılan iyilik daha hayırlı ve mükemmeldir, ondan sonra babaya iyilik gelir, onlara iyilik topluca farz kılınmıştır, ve farzdır, annenin erkek evlada üzerinde ki hakkı daha fazladır.

Peygamber’e (sallallahu ‘aleyhi ve sellem)’e anne baba öldükten sonra onların evlat üzerinde ki hakkı sorulmuş, Peygamber’e (sallallahu ‘aleyhi ve sellem)’e soru soran şöyle demiş: “Ey Allah’ın Resûlü, anne ve babamın vefatlarından sonra da onlara iyilik yapma imkânı var mı, ne ile onlara iyilik yapabilirim?” diye sormuş Peygamberiz (sallallahu ‘aleyhi ve sellem) Evet vardır. Onlara dua, onlar için Allah’tan istiğfar (günahlarının affedilmesini) talep etmek, onlardan sonra vasiyetlerini yerine getirmek, anne ve babanın dostlarına ikramda bulunmak ve anne ve babanın akrabalarına karşı sıla-i rahmi ifa etmek.“

• Birinci haslet: Onlar için dua

Dua veya üzerlerine cenaze namazı kılmak, bu da onlar için duadır, onlar için rahmet dilemek en büyük hak ve onlar için ölümden sonra ve bu hayatta en büyük iyiliktir.

• İkinci haslet : Onlar için bağışlanma dileme

Yüce Allah’tan onların günahlarını affetmesini dilemek, bu onlar için hem hayatlarında hemde ölümlerinden sonra en büyük iyiliktir.

• Üçüncü haslet : Onlardan sonra onların sözlerini ve vasiyetlerini yerine getirmek

Şayet verdikleri bu sözler ve vasiyetler şeriata uygunsa onları yerine getirmek erkek ve kız evlada farzdır.

• Dörtüncü haslet: Onların dostlarına ikramda bulunmak

Eğer senin annen ve baban için dostlar va akrabalar varsa o zaman onlara iyilik yaparsın, onlara babanın onlara sadakatinden dolayı sohbetinde onlara değer ver, eğer onlar yardıma ve hayra ihtiyaçları varsa onlara güzel söz söylemeyi ve iyilik yapmayı unutma, bu da onlara ölümden sonra da iyiliktir.

• Beşinci haslet: Onlar vesilesiyle olacak sıla-i rahmi yapmak

Bu da amcalarına ve babanın akrabalarına ve anne dolayısı ile dayılarına ve teyzelerine iyilik yapman ve onları ziyaret etmen anne ve babana iyiliktir, anne babaya iyilik onların akrabalarına, yani amcana, halana ve onların evlatlarına ve dayılarına ve teyzelerine ve onların çocuklarına iyilik yapmaktır. Onlara yapılan her iyilik ve ziyaret anne babaya yapılan iyilik ve ziyaret sayılır ve onlara ikram sayılır.

Ayrıca bakınız :
Annesini terk eden kişinin hükmü
[VIDEO] Anne Babayla Tartışmaya Girmek

Kaynak : Şeyh Bin-Baz Fetvaları (alifta.gov.sa)